De inclusieve maatschappij kleurt grijs

De inclusieve maatschappij kleurt grijs

Wie interesse heeft voor de maatschappij, komt geregeld twee tegenstrijdige begrippen tegen: inclusie en polarisatie. Beide termen vallen niet meer weg te denken. Toch staan ze in se eigenlijk lijnrecht tegenover elkaar. Hoe valt dit te rijmen?

De term ‘inclusieve samenleving’ vond zijn ontstaan op de Wereldtop voor Sociale Ontwikkeling in maart 1995. Daar werd het creëren van een 'samenleving voor iedereen' als een van de belangrijkste doelen van sociale ontwikkeling gezien. Zo'n gemeenschap zet in op de participatie van iedereen. Het is een maatschappij waarin mensen met verschillende geloofsovertuigingen (of geen geloof), tegengestelde ideologieën, uit verschillende klassen of sociale groepen, met diverse seksuele oriëntaties, kunde of beperkingen, … zich ingesloten voelen. Ze respecteert iedereen in zijn/haar/hun waardigheid.

Het bereiken van een inclusieve wereld vraagt om verandering, veel verandering. In de afgelopen jaren lijkt het wel of de transformaties in onze maatschappij in een stroomversnelling liggen. Denk aan het klimaatdebat, de cancelmaatschappij, de wokebeweging, de impact van social media met daaraan gekoppeld het toegenomen individualisme en populisme, en uiteraard de groeiende groep LGBTQIA+ die erkenning wil. Veranderen gaat met vallen en opstaan. Het is een proces waarbij de tegenstellingen tussen groepen in de samenleving sterker worden, verschillende groepen staan steeds vaker tegenover elkaar. We krijgen dus polarisering.

Modder gooien

Het nieuws bulkt van feiten die in positieve of negatieve zin de maatschappij door elkaar schudden. Denk aan de aankondiging van de federale regering dat er een wetsontwerp op tafel ligt om de geslachtsaanduiding niet langer zichtbaar op de identiteitskaart op te nemen. Tegelijkertijd staat heel Brugge op stelten vanwege de culturele functie die schrijfster Dallila Hermans zal bekleden. Beide feiten voeden een zogenaamde woke-discussie waarin de kampen behoorlijk van mening verschillen. Dergelijke disputen ontaarden al gauw in het gooien van modder naar elkaar. Read My Lips spreker Ruben Mersch heeft de ideale lezing om een meningsverschil om te zetten in een constructief debat. Hij leert je hoe je samen op zoek kunt gaan naar de best mogelijke oplossing.

Ruben Mersch
Ruben Mersch

Verschillende factoren

Uiteindelijk is maatschappelijke verandering iets van alle tijden. Het is zelden het resultaat van één enkel proces of fenomeen. Hoe ieder van ons daarop reageert, hangt van veel factoren af. Voor een biologische verklaring kan je te rade gaan bij Dirk Draulans. Zowel de invloed van je genen onderwerpt hij aan nader onderzoek als de oorzaken en patronen van het menselijk samenleven. Antropoloog Rik Pinxten bestudeert de invloed van de kosmopolitische samenleving op het streven naar een eigen identiteit. Cultuur en religie worden daarbij ondergeschikt aan onderhandelde algemene belangen.

Peter Adriaenssens
Peter Adriaenssens

Vooral onze jongeren groeien op in een wereldmaatschappij waarin grenzen online niet bestaan. Wat kunnen we doen om deze jeugd te leren houden van dat complexe bestaan? Ze groeien op in diverse gezinsvormen, tussen allerhande culturen en met uiteenlopende sociale media waar waarheid een uitdaging is. Peter Adriaenssens verdiepte zich in deze materie. De nieuwe generatie is in elk geval anders. Dat weet ook Pedro De Bruyckere. Hij schetst in zijn lezing een herkenbaar beeld van de jeugd van tegenwoordig en legt uit hoe je best omgaat met jongeren thuis, in de klas en op het werk.

Yasmien Naciri
Yasmien Naciri

Zwart wit

En misschien, in de nabije toekomst, slaagt de jonge generatie er in om een samenleving op te bouwen waarin iedereen zich thuis voelt. Volgens Yasmien Naciri moeten ze daarvoor wegblijven van wat zwart en wit is. In haar keynote geeft ze een zeer heldere kijk op de nuances en grijze zones in onze samenleving. Ze weet als geen ander de uitdagingen het best te plaatsen en hoe we er samen mee aan de slag kunnen. Eén ding lijkt zeker: de inclusieve maatschappij kleurt grijs.