Helden van het Verzet

De nieuwste aflevering van podcast Overmorgen gaat over gewone mensen die buitengewone dingen deden. Moderator Linda De Win gaat in gesprek met Tim Van Steendam en Dany Neudt, de drijvende kracht achter Helden van het Verzet.

Als kleinkind van een verzetsheld verdiept historicus Dany Neudt zich na het overlijden van zijn vader in zijn eigen verleden. Omdat zijn grootvader nooit veel over het verzet vertelde, duikt hij in de archieven. Daar komt hij andere verhalen tegen, veel verhalen. Waarom, vroeg Dany zich af, kennen we deze helden niet?

Van één tweet tot een arsenaal aan projecten

Daarom postte hij vorig jaar augustus, weliswaar een beetje uit verveling, een tweet over de Brusselse verzetsvrouw Suzanne Spaak. De foto met korte biografie werd massaal gedeeld en becommentarieerd. Sindsdien tweet hij dagelijks – voorzien van de hashtag #verzetshelden – de foto van een persoon of groep die tijdens de Tweede Wereldoorlog op één of andere manier in het verzet actief was. Daarbij hoort een kort tekstje dat de mensen in kwestie situeert en ons vooral duidelijk maakt waarom het van belang is dat we deze mensen moeten kennen.

Het succes van de twittercampagne bracht hem bij schrijver en journalist Tim Van Steendam met de vraag om mee zijn schouders te zetten onder het project. In een half jaar groeide dit uit tot een netwerk van duizenden volgers op de sociale media, de oprichting van de vzw Helden van het Verzet en een arsenaal aan multimediale projecten. De verhalen komen zelfs tot leven in tv-series en films.

De grote gemene deler

Tijdens de Tweede Wereldoorlog stierven ruim vijftienduizend Belgische verzetshelden. Het waren meestal doodgewone burgers: mannen, vrouwen en jongeren. Doodgemarteld, vergast of van honger gestorven in de concentratiekampen, koelbloedig met een kogel afgemaakt op straat of op een executieplaats. Tegen de allesomvattende grote gruwel die de oorlog achterliet, verdwenen hun kleine, persoonlijke verhalen in de vergetelheid. Overigens vergaten de overlevenden hun trauma's liever.

Ongeacht hun politieke voorkeur, hun sociale achtergrond, hun leeftijd of motivatie, één grote gemene deler verbond hen allemaal: hun afkeer voor de bezetting. Door deze verscheidenheid vormde zich nooit een belangengroep die opkwam voor hun rechten en hun erkenning. Bovendien werd het verzet snel gelinkt aan het communisme. Al deze factoren maken dat we makkelijker namen van collaborateurs kunnen opnoemen dan namen van verzetshelden. De vzw wil dat veranderen en zoveel mogelijk van deze verhalen de aandacht geven die ze verdienen. Per slot van rekening gaven al deze mensen hun leven voor onze vrijheid. Tweet per tweet vechten Dany en Tim nu voor het eerherstel van de mensen die destijds hun leven gaven voor onze vrijheid.

De geschiedenis herhaalt zich

Met verhalen die doorspekt zijn van heroïek en tragedie wil Helden van het Verzet mensen inspireren om te vermijden dat de geschiedenis zichzelf herhaalt. Extreemrechts steekt in tal van landen de kop op, komt hier en daar mee aan de macht. Vandaag zie je in oorlogsgebieden bepaalde fenomenen gebeuren waartegen de verzetshelden ook streden tijdens de wereldoorlog. We kunnen er ons dus beter preventief tegen verzetten, vinden Dany en Tim. Uit reacties op de tweets blijkt dat veel mensen het initiatief als noodzakelijk beschouwen.

Vanzelfsprekendheid is het bijproduct van vergeten.
– Stefan Hertmans in Oorlog en Terpentijn

Verzet staat niet synoniem voor vechten. Het zijn de kleine dingen die het verschil kunnen maken. Denk bijvoorbeeld aan de Belg Victor de Laveleye die tijdens WOII in Londen werkte voor de op België gerichte uitzendingen van de BBC. In zijn programma riep hij alle Belgen op om de letter 'V' te gebruiken als teken van verzet. Dat symbool van vrijheid – later onsterfelijk gemaakt door Churchill – was een bron van trots en hoop voor het Belgische volk in moeilijke tijden.

Dankzij Helden van het Verzet komt er nu een inhaalbeweging op gang om een historisch onrecht recht te zetten. Luister in deze podcast naar de verhalen van de helden die het meeste indruk maakten op de initiatiefnemers.